آیا خلاء قدرت، عراق را به سمت جنگ داخلی سوق می دهد؟ - مجله آزمون اول

ابوالفضل خدائی: پس از ماه ها به نظر می رسید عراق با انتخاب محمد توفیق علاوی به عنوان نخست وزیر جدید به سمت و سوی ثبات سیاسی گام بردارد اما پس از کشمکش های فراوان و اختلاف نظر بعضی از احزاب و جریان ها بر سر رأی اعتماد به کابینه پیشنهادی علاوی وی در نامه ای به رئیس جمهور عراق ضمن عذرخواهی از مردم این کشور از تشکیل کابینه انصراف داد. در پی اعلام این استعفا برهم صالح رئیس جمهوری عراق نیز اعلام نموده که ظرف15 روز آینده گزینه جدید نخست وزیری را انتخاب کند و از همه گروه های مجلس عراق خواسته تا به منظور رسیدن به یک توافق در این زمینه سخت کوشش نمایند. این استعفا با حدس و حدس های زیادی روبرو بوده و حتی صحبت از جنگ داخلی نیز مطرح شده است؛ برای آنالیز این موضوع با مصیب نعیمی کارشناس مسائل خاورمیانه گفت و گو نموده ایم که در ادامه مشروح آن را می خوانید:

ارزیابی شما از دلایل استعفای محمد توفیق علاوی چیست؟ احزاب و جریان های سیاسی عراق به دنبال چه هستند و آیا عراق با این فرایند به سمت بحران سیاسی و خلا قدرت گام خواهد برداشت؟

شرایط عراق بیش از پیش پیچیده تر و غیرعادی تر به نظر می رسد و تداوم تظاهرات نیز نتوانسته با توجه به نفوذ خارجی، سیاستمداران در مجلس عراق را به وحدت و نقطه ای مشترک برساند. اتفاقی که برای توفیق علاوی افتاده است از این قاعده مستثنی نیست و از دلایل آن عدم رسیدن به حد نصاب مجلس بود که به نوعی پیامی برای عدم حضور وی در قدرت بود و توجیهی که مطرح شد عدم مقبولیت وی از سوی تظاهرنمایندگان بود که البته قضیه خیلی پیچیده تر از این مسائل است و پیش بینی می گردد که این شرایط مبهم همچنان ادامه دار باشد. از همین رو تمام جناح هایی که در عراق حضور دارند به دنبال حفظ و تداوم نفوذشان هستند.

یکی دیگر از نکاتی که حائز اهمیت بوده این است که محمد توفیق علاوی از همان ابتدا اعلام نمود که بعضی از خواسته های معترضان را در برنامه های کارش قرار می دهد که یکی از آنها برگزاری انتخابات زودرس مجلسی بود که خیلی از احزاب، جریان ها و حتی افراد راضی به برگزاری آن نیستند چرا که تعیین نیست در صورت برگزاری این انتخابات مجموعه ای که دارای قدرت هستند بتوانند موقعیت خود را حفظ نمایند. از همین رو می توان گفت که عراق وارد فضایی شده که می توان از آن به عنوان مرحله سردرگمی یاد کرد. مجموعه ای از طیف هایی که دارای موقعیت بهتری هستند تفاهم نموده بودند اما متأسفانه آن دسته از طیف هایی که شانس نفوذ و یا مشارکت در کابینه و یا مجلس را به میزان درصد بالایی ندارند با این فرایند مخالفت می نمایند و خواهان حفظ و تداوم شرایط فعلی هستند یا اینکه سهم بیشتری نصیب آنها گردد. لذا در شرایط فعلی علاوی قربانی سهم خواهی بعضی از جناح هایی شده است که حضور قابل توجهی در مجلس ندارند ولی قادرند با عدم حضورشان از تأیید و رأی اعتماد هر نخست وزیری که معرفی می گردد جلوگیری نمایند.

به نفوذ بعضی از جریان هایی اشاره کردید که در مجلس حضور ندارند اما از قدرت بالایی برخوردار هستند، تعیینا منظور شما کدام طیف ها هستند؟

بعضی از جریان های کُردی هستند که از ابتدا با حضور توفیق علاوی در قدرت مخالف بودند و یا با این فرایند به طور کل مشکل داشتند و از ابتدا با سهم خواهی درصدد تحمیل شروط خود بودند. در مورد بعضی از جناح ها که جز اقلیت نیز بودند ماجرا به همین شکل است و یا آنهایی که به نوعی مرتبط و یا وابسته به عربستان و آمریکا هستند و ادعا می نمایند که بدون حضور و همکاری آنها نمی گردد کاری به پیش برد. این جریان ها حداقل برای متوقف کردن فرایند ابزاری در دست دارند که آن تحریک بقیه احزاب و عدم حضور برای حدنصاب است. نکته اصلی اینجاست که اکثریت مجلس عراق تقریباً نظر مثبتی به محمد علاوی داشتند اما در زمانی که برگزاری جلسه رسمی ضروری بود به حد نصاب نرسید و این اتفاقات رخ داد و در نهایت علاوی نیز دید که قادر نیست با چنین طیفی کار کند و خاتمه تصمیم به کناره گیری گرفت.

خواسته طیف اقلیت که وابسته به عربستان و آمریکا هستند چیست و چه نفعی از این اوضاع نابه سامان می برند؟

به طور طبیعی خواسته آنان سهم خواهی بیشتر است و حضور طیف مرتبط با آنان در قدرت است که از گذشته تا به امروز نیز به همین منوال بوده است. عربستان نیز متحمل هزینه های سنگینی در عراق شده است؛ چه در بعد تخریب و فتنه و چه در بعد آشوب و دوگانگی و همچنین در بعد به انحراف کشاندن تظاهرات و به خشونت کشیدن آن که به خوبی نمایان شد. آنها همزمان طیف های خاصی را تحریک می کردند و شبکه های عربستان نیز برای تصویربرداری و انعکاس دادن آن در جهان فعالیت می کردند. در مجلس نیز به همین شکل است و عربستان در چندین محور توسط عاملانش مانند بعثی های سابق در صدد آشوب و بی نظمی هستند چرا که وجود چنین شرایطی را تأمین نماینده منافع خود می دانند. شاید از لحاظ عقیدتی بعضی از طیف ها وابستگی عقیدتی به عربستان نداشته باشند اما پول و منابع اقتصادی سعودی ها همیشه موثر بوده است و با تحریک طیف های خاص و ترساندن آنان باعث ایجاد دلهره و تشویش در طیف ها می شوند و آن طیف ها نیز جهت کارشکنی را در پیش می گیرند و شایعات متعددی مبنی بر کم شدن سهم از قدرت، افزایش نظارت و مسائلی از این قبیل مطرح می گردد که خاتمهش به اتفاقات اتفاق افتاده روزهای اخیر عراق منتهی می گردد.

مساله خروج نظامیان آمریکایی از عراق می تواند یکی دیگر از اهرم های فشار به محمد علاوی باشد؟

بله این مساله را هم می توان متصور بود. علاوی به رغم اینکه فردی سیاستمدار و آکادمیک به شمار می رود اما گرایش های اولیه عقیدتی خود را از ابتدا اعلام نموده بود. همانطور که می دانیم وی از شاگردان سیدمحمدباقر صدر بوده و درصدد پیاده کردن ایده های وی است و از همین رو غربی ها این موضوع را برای خود خطری محسوب می نمایند. از زمان معرفی علاوی رسانه های غربی از همان ابتدا روی بیوگرافی وی مانور دادند و او را فردی رادیکال اسلامی معرفی کردند. در مرحله بعد نیز این رسانه ها اعلام نمودند که مردم عراق حضور چنین فردی را در قدرت نمی پذیرند. اگرچه علاوی وعده داد تا خواسته های معترضین را تحقق بخشد ما شاهد بودیم که در نهایت با فشارها علاوی کنار می رود.

شرایط در حال حاضر به چه شکل خواهد بود؟ آیا مجددا پس از چند روز ماجرای علاوی بار دیگر تکرار خواهد شد؟

برهم صالح رئیس جمهوری عراق اعلام نموده که با مشورت فراکسیون های مختلف مجلس ظرف 15 روز فرد جدیدی را معرفی خواهد نمود که البته انتخاب علاوی نیز برآمده از همین فرایند بود. اینکه فرد جدید معرفی گردد و سابقه ای قابل قبولی داشته باشد و مبرا از هرگونه از فساد اقتصادی باشد و از همه مهمتر بین عموم مقبولیت داشته باشد کاری بس سخت است. به هر روی نخست وزیر جدید به هر قیمتی که شده باید انتخاب گردد چرا که هرج و مرج و خلا دولت بحران ها را افزایش خواهد داد و حتی شرایط برای افرادی که در مجلس نیز حضور دارند متزلزل خواهد شد و تبعات آن دامن همه را خواهد گرفت.

ارزیابی شما نسبت به واکنش های متفاوت درباره کناره گیری علاوی چیست؟

مشکل عظیم عراق با توجه به اختلافات سیاسی و استراتژیک بین افراد ذی نفوذ و افراد حاضر در مجلس عدم وجود همگرایی و اتحاد است. هر فرد فکر می نماید که فرد دیگر وابسته به گروه، جریان و حزب دیگری است و اتحادی در بین نمی تواند شکل گیرد. در چنین شرایطی مواضع مختلفی دیده می گردد. برای مثال نمودها از همان ابتدا مخالف علاوی بودند و در جلسه اول شرکت نکردند که به تعبیری می توان گفت که سیاسی کاری را در پیش می گیرند. وقتی نمودها علاوی را مقصر می دانند و فشارهای سیاسی را رد می نمایند در همه امور با او مخالفت می نمایند. وقتی علاوی تصمیم به کوچک کردن کابینه گرفت نمودها ناراضی بودند چرا که با این کار از میزان سهم ها نیز کاسته می گردد. علاوی درصدد بود که کابینه ای تکنوکرات همانند دولت لبنان شکل گیرد که خاتمه پیروز نشد چرا که مخالفین در لبنان تا این سطح دست به کارشکنی نزدند.

بعضی معتقدند که تداوم شرایط فعلی عراق را به سمت جنگ داخلی خواهد کشاند، چنین چیزی تا چه حد می تواند به واقعیات نزدیک باشد؟

وقوع جنگ داخلی در عراق بعید به نظر می رسد و همه متوجه پیامدها و خطرات آن هستند. آنهایی که قدرت نظامی داخلی دارند و همچنین شرایط و امکانات لازم را برای آن دارند وقوع آن را به نفع خود نمی دانند. از طرفی رسیدن به شرایط دموکراتیک و خارج از بازی های سیاسی نیز بعید به نظر می رسد. عراق در برهه کنونی باید مرحله انتظار را پشت سر بگذارد اما معضلی فعلی عدم وجود سیاسیونی است که بتواند اجماع و وحدت را بین همه جریان ها و احزاب ایجاد کند و نمی توان شخصی را معرفی کرد که مورد قبول همه باشد. همانطور که اشاره کردم جنگ داخلی برای آنهایی که توان نظامی دارند گزینه مناسب نیست و میز بازی را برهم خواهد زد. در شرایط فعلی همه خواهان رسیدن به اهدافشان به روش سیاسی هستند. آنچه که بیشتر در عراق مشاهده می گردد بیشتر سهمیه خواهی است تا جنگ و عراق از آن فضایی که به خشونت کشیدن تظاهرات دامن زده می شد کمی فاصله گرفته است و جنگ تمام عیار داخلی بسیار بعید به نظر می رسد.

310311

گروه ساختمانی آبان: گروه ساختمانی آبان: بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت را از ما بخواهید.