مصائب سریال های دنبال دار - مجله آزمون اول

داستان تولد سریال

پیش از جنگ جهانی دوم یعنی در سال 1939 بود که BBC تصمیم گرفت نخستین سریال رادیویی را بر اساس یک رمان فراوری و پخش کند. 14 سال بعد و در سال 1953 نخستین سریال تلویزیونی از BBC پخش شد. آن هم در شرایطی که به خاطر شرایط تکنولوژیکی آن موقع امکان ضبط تصاویر تلویزیونی وجود نداشت و هنرپیشه های سریال مجبور بودند به صورت زنده در یک استودیوی کوچک، نمایش تلویزیونی را اجرا نمایند و تلویزیون هم آن را به صورت زنده پخش کند. نخستین سریال تلویزیونی در انگلیس بر اساس داستانی از چارلز دیکنز ساخته شد و از این طریق نقش ادبیات و درام غنی در پیشبرد سریال های تلویزیونی از همان روزهای اول به نمایش گذاشته شد.

یک دهه بعد یعنی از 1960 به بعد امکان ضبط سریال ها فراهم شد و از آن به بعد بود که میزان فراوری سریال افزایش یافت و مجموعه های تلویزیونی در قالب چندین قسمت فراوری و پخش می شدند. در همین سال ها بود که در آنسوی اقیانوس اطلس، شبکه تلویزیونی CBS امریکا سریال Gunsmoke را فراوری کرد، سریالی وسترن، درباره یک کلانتر به نام مت دیلون که هر روز با کابوی های قانون شکن سروکار دارد. پخش نخستین قسمت از این سریال از سال 1955 آغاز شد و تا 20 سال بعد یعنی 1975 ادامه یافت. این سریال هنوز هم یکی از طولانی ترین سریال های تلویزیونی است که در جهان ساخته شده است.

وقتی ما شکست می خوریم

با راه اندازی سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران در سال 1345 (1966)، امکان فراوری سریال های تلویزیونی در ایران فراهم شد. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 57، حدود 60 مجموعه تلویزیونی، شامل سریال های درام و همچنین مجموعه های کوتاه طنز در رادیو و تلویزیون ملی ساخته شد. در این میان نمی توان از سریال هایی چون خانه قمر خانم، سرکار راسخ، دایی جان ناپلئون، ایتالیا ایتالیا، اختاپوس و مراد برقی به عنوان مجموعه هایی بسیار پیروز با مخاطبانی میلیونی فراوری شده -در سال های پیش از انقلاب -غافل شد؛ مجموعه هایی که ساخت نسخه های سینمایی از آنها بواسطه پیروزیتی بود که در تلویزیون داشتند.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و از رونق افتادن سینما رفتن، بازار داغ سریال های تلویزیونی به وجود آمد. در دهه شصت، سریال های ایرانی با رقبای جدی از آسیای شرقی روبرو شدند. در این سال ها به خاطر شرایط اجتماعی ناشی از جنگ تحمیلی، سازمان صداوسیما محصولات شبکه تلویزیون ملی ژاپن NHK را که در آنها مفاهیم ساده زیستی و مقاومت دربرابر مسائل را داشت برای پخش انتخاب کرد.

مجموعه بلند اوشین که با نام سال های دور از خانه در ایران معرفی گردید اما مردم ایران آن را با نام اصلی اش اوشین صدا می زدند. این سریال از سال 65 تا 67 برای نخستین بار از تلویزیون پخش شد و بعد از آن بارها بازپخش شده است. در همان دهه نخستین کوشش برای ساخت سریال دنباله دار ایرانی شکل گرفت. سریال آیینه در سه فصل از سال 1364 تا 1366 فراوری شد. آیینه مجموعه ای از بهترین بازیگران تلویزیونی آن سال ها را جمع نموده بود و در هر قسمت داستان های ساده ای درباره روابط اجتماعی را بیان می کرد. با وجود اینکه فصل اول این سریال با استقبال خوبی روبه رو شد، در دو فصل بعد با نزول کیفیت سریال از میزان بینندگان آن کاسته شد. این نخستین شکست در فراوری سریال های چند فصلی در تلویزیون بود.

شکست ها ادامه دارد

در دهه هفتاد، بیژن بی رنگ و مسعود رسام، یک تیم پیروز سریال سازی را تشکیل داده بودند. البته ضلع سوم این پیروزیت خانواده رجبی بود که منزلشان را برای فراوری سریال های تلویزیونی اجاره می دادند. لوکیشنی که در آن همسران و خانه سبز ساخته شد. سریال خانه سبز در سال 1375 فراوری شد. سریال آنقدر گل کرد که همه پیروزیت های قبلی خسروشکیبایی در سینما را تحت تأثیر خودش قرار داد. مردم این بازیگر فقید را در نقشرضا که یک وکیل و پدری دلسوز بود، بسیار دوست داشتند. یک دهه بعد از پخش خانه سبز، سری دوم این سریال با نام سرزمین سبز فراوری شد، سریالی که در عمل بازنده شد و نتوانست پیروزیت خانه سبز را تکرار کند.

نگاهی به مجموعه های بازنده شده ایرانی نشان می دهد که معمولاً در فراوریات تلویزیونی صداوسیما، فاصله کیفیت ساخت و استقبال ببیندگان از سریال ها از فصل اول تا فصل دوم دارای یک شکاف بزرگ می گردد. همان طور که امرالله احمدجو بعد از ساخت روزی روزگاری سراغ تفنگ سرپر رفت و بازنده شد. یا علی شاه حاتمی بعد از پیروزیت خوش رکاب سراغ ساخت خوش غیرت رفت و با شکست روبه رو شد. یا حسن راهنمایی، وقتی سریال پیروز پلیسی کارآگاه علوی را ساخت به دنبال ساخت مجموعه دوم و سوم این سریال رفت و حتی نسخه سینمایی آن آخرین بندر را ساخت و بازنده شد. در سال های اخیر هم مجموعه های طنز زیر آسمان شهر، درحاشیه و مرد هزار چهره به فراوری فصل های بعدی رسیدند و آنها هم هرگز نتوانستند پیروزیت فصل های اول خود را تکرار نمایند.

سعید سلطانی که با فراوری مجموعه پس از باران نشان داد که می داند چطور برای بیننده های تلویزیون قصه تعریف کند، ستایش را با داستانی عاشقانه از دهه شصت آغاز کرد. فصل اول ستایش پیروز بود و همین باعث شد تا فصل دوم آن که ستایش2 نامیده شد نیز فراوری گردد. اگرچه سریال ستایش در فصل دوم با افت چشمگیری روبه رو شد ولی باز هم حضور داریوش ارجمند و کاراکتر حشمت فردوس که تکیه کلام اُفتاد را باب نموده بود، سریال را تاپایان فصل کشاند. سلطانی اکنون در غیاب رامسین کبریتی که به ترکیه مهاجرت نموده و با GEM همکاری دارد و حدیث میرامینی که گفته نمی تواند در سریال بازی کند، جلوی دوربین برده است. فاصله زیاد میان فراوری فصل دوم ستایش در سال 92 و آغاز فیلمبرداری فصل سه در 97 امکان پیروزیت سریال را از هم اکنون در هاله ای از ابهام فرو برده است. زیرا در این بین حتی وفادارترین بیننده های تلویزیون خط داستانی سریال را گم نموده اند و آماده کردن ذهن بیننده برای دنبال کردن فصل سوم سخت می گردد.

فقط یک استثنا داریم

زمانی که صحبت از سریال های دنباله دار ایرانی می گردد باید به یک استثنا هم اشاره نمود. پایتخت بلند ترین سریال دنباله دار ایرانی که تا امروز پنج فصل از آن فراوری شده و عوامل سریال از تمایل شان برای ساخت سری ششم نیز خبرداده اند، متفاوت ترین سریال دنباله دار ایرانی است. در 5 فصل پایتخت که از شبکه اول سیما پخش شده است، داستان های متعددی از زندگی یک خانواده مازندرانی روایت شده است.

پایتخت 5

داستان این سریال در فصل اول به مهاجرت این خانواده به تهران پرداخت و انتخاب نام پایتخت هم اشاره به اتفاقاتی داشت که برای این خانواده در تهران رخ می داد. درباره پیروزیت سریال پایتخت باید به نکته ای که در ابتدای این گزارش به آن اشاره نمودیم بازگردیم و آن توجه به متن خوب و درام قوی است. چیزی که سیروس مقدم و محسن تنابنده آن را در فراوری سریال مد نظر قرار داده اند. مشکل بزرگ سریال ساز های ایرانی همین یک نکته ظریف است، آنها نمی توانند مانند شهرزاد باشند که یک داستان را برای هزارو یک شب نقل کند.

گروه ساختمانی آبان: گروه ساختمانی آبان: بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت را از ما بخواهید.